Recept
voor het uitvoeren van plannen en voorkomen van uitstellen
|
1. Schep productieve
omstandigheden |
Uitstellen is te
voorkomen door productieve werkomstandigheden te scheppen en 'gevaarlijke'
situaties te vermijden. Ga met de Checklist
studieomstandigheden na hoe jouw omstandigheden zijn. Waag je niet
in situaties die uitstellen uitlokken zoals een luie bank, veel
interessante spullen om je heen die afleiden, een plaats waar je steeds
gestoord wordt, enz. Zoek situaties op die stimuleren tot studeren zoals
een bibliotheek of schep deze zelf. Maak een werkplek met een bureau waar
alleen de spullen opliggen die je nodig hebt, hang een bordje 'Niet
storen' op de deur, maak een lijstje met andere activiteiten van die
dag, plan deze en ga aan de slag. Daarbij is het ook noodzakelijk dat
je weet wat je aan het doen bent. Verhelder je studieomstandigheden door
vier vragen te beantwoorden
- Wat ga ik doen?
- Wanneer ga ik het doen?
- Is dit werkplan voor mij haalbaar?
- Hoe ga ik het aanpakken?
- Hoe controleer ik mijzelf en wat doe ik bij tegenslagen?
Verwerk de antwoorden in een werkplan
|
Hoe is dat bij
jou? |
Hoe
zijn jouw omstandigheden? zwak sterk
|
2. Vergroot het
inzicht in jezelf en je gedragingen. |
Registreer
uitstellen door bijvoorbeeld een week lang al je activiteiten op te
schrijven. Gebruik daarvoor je agenda of de tijdschrijfformulieren.
Merk daarbij denkpatronen op die uitstellen lijken te rechtvaardigen. Kijk
ook eens naar de pagina's met uitstelsmoezen of
'Eigenlijk
zou ik moeten studeren'. Spoor de beoordelings- en beslissingsfouten
op in deze denkpatronen. Voorbeelden hiervan zijn
- 'Ik kan het niet'
- 'Dit tentamen is niet te halen'
- 'Alleen als ik maximaal helder ben, kan ik studeren'
- 'Morgen begin ik echt'
Corrigeer deze denkpatronen.
Voorbeelden hiervan zijn:
- 'Waar zie ik zo tegen op? Hoe zou ik deze problemen kunnen
aanpakken? Ik vind het moeilijk, maar dat wil niet meteen zeggen dat ik
het niet kan.'
- 'Ik ga proberen uit te vinden wat ik wel en wat ik niet begrijp,
want dan kan ik extra aandacht geven aan de moeilijke onderdelen van het
tentamen'.
- 'Ook als ik niet zo helder ben kan ik wel wat studeren. Door te
studeren neemt meestal de aandacht voor de studiestof toe'
- 'Dit kan ik wel elke dag tegen mij zelf zeggen. Laat ik nu maar eens
beginnen.'
|
Hoe is dat bij
jou? |
Hoe is
jouw zelfinzicht? zwak sterk |
3. Ontwikkel
realistische opvattingen over uitstellen en de aanpak hiervan.
|
Met de Uitsteltest
en de studievragenlijst Smart
kan je een overzicht krijgen van sterke en zwakke punten in
vergelijking met medestudenten. Daar kan je dan rekening meehouden. Het
afleren van geregeld uitstellen zal gepaard gaan met vallen en opstaan.
Besef dat van te voren en denk niet dat alle inspanning vergeefs is als
het een keer niet lukt.
Pas op voor pseudo-verklaringen van uitstellen als 'Ik ben nu eenmaal
slap / lui / zwak/ niet gediciplineerd'. Deze verklaringen zijn een
'verschrikkelijke vereenvoudiging' van een complexe situatie en helpen je
niet het probleem aan te pakken. Sterker nog, met dit soort versimpelingen
zet je jezelf vast. Zo ben je kennelijk en daar is niets aan te doen.
|
Hoe is dat bij
jou? |
Hoe
realistisch zijn jouw opvattingen? zwak sterk |
4. Ontwikkel
vaardigheden |
Vul de Checklist
voorbereiding tentamen in om jouw sterke en zwakke punten te
verhelderen. De studievragenlijst Smart
geeft je o.a. aanwijzingen hoe goed je bent in time management en
strategisch studeren. Vergroot zonodig jouw vaardigheden op het punt
van studeren, time management en tentamen doen. Lees daarvoor het korte Studeren
voor Dummies (en voor serieuze studenten). Raadpleeg zonodig de
algemene website
Studieondersteuning voor informatie en advies. Volg een training
of maak een afspraak met een studentenbegeleider
(docent, studieadviseur, mentor, studentenpsycholoog, deskundige in
studievaardigheden). |
Hoe is dat bij
jou? |
Hoe
zijn jouw vaardigheden? zwak sterk |
5. Voorkom verder
uitstellen |
Probeer de negatieve
effecten van voorafgaand uitstellen zo goed mogelijk te corrigeren, want
een taak wordt anders steeds sterker beladen met schaamte en
hulpeloosheid. Je bent bijvoorbeeld een afspraak met een docent om een
paper in te leveren niet nagekomen. Je durft daarna die docent niet meer
onder ogen te komen. Maar daardoor wordt het inleveren van de paper nog
meer uitgesteld. Voorkom een vicieuze cirkel waarbij uitstel tot nog meer
uitstel leidt. Stel een nieuw en zeer doordacht werkplan op en
raadpleeg de website
Studieondersteuning voor informatie en advies. Maak zonodig een
afspraak met een docent. Als je een aantal afspraken niet bent nagekomen,
dan kan een verontschuldiging hiervoor passend zijn. Een eventuele
spanning in de werkrelatie neemt hierdoor af. Meer in het algemeen
gesteld: probeer het kontakt met de studie te handhaven of te herstellen.
Soms zit er niets anders op dan niet alleen voor jezelf, maar ook voor
anderen te erkennen dat het niet zo goed gaat met je studie. Een 'goed
gesprek' met vrienden/vriendinnen, partner en ouders is dan ook soms
onvermijdelijk. Verzwijgen van slechte studieresultaten kan een dermate
zware last worden dat studeren bijna onmogelijk wordt en steeds wordt
uitgesteld. Tegen zo'n gesprek kan je wel eens zo opzien, dat je het
steeds uitstelt. Kijk dan eens bij gesprekstechniek
om het toch maar zo goed mogelijk aan te pakken. |
Hoe is dat bij
jou? |
Hoe
goed ben jij in voorkomen van verder uitstellen?
zwak sterk |
6. Ontwikkel
zelfbekwaamheid |
Het aanpakken van
een taak staat in verband met de overtuiging dit met succes te kunnen
doen. Dat geldt ook voor het aanpakken van uitstellen. Het beeld
dat je van jezelf hebt heeft sterke invloed op je gedrag. In dit verband
wordt gesproken van het beeld van 'waargenomen zelfbekwaamheid'. Het
beeld dat je van jezelf hebt kan gebaseerd zijn op typeringen van anderen
(ouders, onderwijzers, docenten, enz.). Soms zijn dat opmerkingen van lang
geleden. Als dit maar vaak genoeg tegen jou gezegd is dan heeft dat effect
op je. Je gaat geloven dat je zo bent en dan ga jij je er ook naar naar
voelen en gedragen. |
|
typering
|
effect
|
1 |
'Jij bent altijd
zo chaotisch' |
Ongeordend
gedrag als dat niet zo handig is |
2 |
'Je kunt het
wel, maar je moet wat harder werken' |
Te laat
beginnen, onvoldoendes halen en toch er van overtuigd zijn dat je
het best kunt |
3 |
'Jij bent echt
een mavo-kindje' |
Onzeker voelen
over jezelf |
4 |
'Je bent net als
je vader, die stelt ook alles uit' |
Uitstellen als
het in je nadeel is | |
Probeer deze echo's
van vroeger van je af te schudden en corrigeer deze. Voorbeelden hiervan
zijn
- Kennelijk ben ik een flexibel persoon en dat kan een bron van
creativiteit zijn. Ik moet er wel een beetje mee oppassen als dat in
mijn nadeel is en leren mijn aandacht te richten op voor mij belangrijke
zaken
- Ik kan het, laat ik het dan maar doen
- Ik heb al veel intellectuele prestaties geleverd anders zou ik niet
hier zitten. Iemand heeft zich kennelijk behoorlijk vergist.
- Ik ben een apart persoon en geen kloon van mijn vader. Had mijn
moeder soms via mij iets aan mijn vader te zeggen?
Ook jouw
leergeschiedenis in verband met presteren heeft invloed op je
zelfbeeld. Wie bijvoorbeeld op grond van vroegere teleurstellingen niet
gelooft in staat te zijn tot iets, zal daar niet aan beginnen of er bij
tegenslag snel mee ophouden. Als je bijvoorbeeld jezelf ziet als iemand
'met geen enkele zelfdiscipline' en daarbij zegt 'ik ben nu eenmaal zo',
dan wordt het op tijd opleveren van een opdracht bijna onmogelijk.
Waargenomen zelfbekwaamheid (om uitstel aan te pakken) staat in
wisselwerking met het stellen van haalbare (sub)doelen enerzijds en met
behalen van prestaties en daar realistisch over nadenken anderzijds. In de
figuur is dit in de vorm van een driehoek weergegeven om te laten zien dat
deze punten elkaar onderling beïnvloeden.
Zelf-bekwaamheid op een specifiek
gebied
Prestaties op dat gebied |
Concrete, haalbare (sub)doelen
|
Wie zichzelf als zelfbekwaam op een bepaald gebied ziet zal een taak
met een goede doelstelling aanpakken en daardoor de kans op succes
vergroten. Dit zal weer bijdragen tot de overtuiging dit soort taken aan
te kunnen.
Wie problemen op dit punt kent, kan het beste beginnen met het
opstellen van concrete, haalbare (sub)doelen. Maak een goed plan van
aanpak en voer het uit.
Ontwikkel tevens realistisch opvattingen over geleverde prestaties. Je
hebt bijvoorbeeld al een hele opleiding achter de rug. Hoe is je dat
gelukt? Met alleen geluk (nee, dat is niet erg realistisch), of spelen
intelectuele capaciteiten (ja, dat kan niet anders; dat is een constante
factor) en inzet (ja, dat kan niet anders; inzet kan wisselen en daar heb
je invloed op) ook een rol? |
Hoe is dat bij
jou? |
Hoe is
je geloof in jouw zelfbekwaamheid? zwak sterk
|
|
Studentenpsychologen - Universiteit Leiden |