Terug naar de homepage van Universiteit Leiden Studieondersteuning

Studentenpsychologen

Aanpak van Uitstel

Recept voor het uitvoeren van plannen en voorkomen van uitstellen

1. Schep productieve omstandigheden
Uitstellen is te voorkomen door productieve werkomstandigheden te scheppen en 'gevaarlijke' situaties te vermijden. Ga met de Checklist studieomstandigheden na hoe jouw omstandigheden zijn.
Waag je niet in situaties die uitstellen uitlokken zoals een luie bank, veel interessante spullen om je heen die afleiden, een plaats waar je steeds gestoord wordt, enz. Zoek situaties op die stimuleren tot studeren zoals een bibliotheek of schep deze zelf. Maak een werkplek met een bureau waar alleen de spullen opliggen die je nodig hebt, hang een bordje 'Niet storen' op de deur, maak een lijstje met andere activiteiten van die dag, plan deze en ga aan de slag.
Daarbij is het ook noodzakelijk dat je weet wat je aan het doen bent. Verhelder je studieomstandigheden door vier vragen te beantwoorden
  1. Wat ga ik doen?
  2. Wanneer ga ik het doen?
  3. Is dit werkplan voor mij haalbaar?
  4. Hoe ga ik het aanpakken?
  5. Hoe controleer ik mijzelf en wat doe ik bij tegenslagen?
Verwerk de antwoorden in een werkplan
Hoe is dat bij jou?
Hoe zijn jouw omstandigheden?       zwak sterk
2. Vergroot het inzicht in jezelf en je gedragingen.
Registreer uitstellen door bijvoorbeeld een week lang al je activiteiten op te schrijven. Gebruik daarvoor je agenda of de tijdschrijfformulieren. Merk daarbij denkpatronen op die uitstellen lijken te rechtvaardigen. Kijk ook eens naar de pagina's met uitstelsmoezen of 'Eigenlijk zou ik moeten studeren'. Spoor de beoordelings- en beslissingsfouten op in deze denkpatronen. Voorbeelden hiervan zijn
  1. 'Ik kan het niet'
  2. 'Dit tentamen is niet te halen'
  3. 'Alleen als ik maximaal helder ben, kan ik studeren'
  4. 'Morgen begin ik echt'
Corrigeer deze denkpatronen. Voorbeelden hiervan zijn:
  1. 'Waar zie ik zo tegen op? Hoe zou ik deze problemen kunnen aanpakken? Ik vind het moeilijk, maar dat wil niet meteen zeggen dat ik het niet kan.'
  2. 'Ik ga proberen uit te vinden wat ik wel en wat ik niet begrijp, want dan kan ik extra aandacht geven aan de moeilijke onderdelen van het tentamen'.
  3. 'Ook als ik niet zo helder ben kan ik wel wat studeren. Door te studeren neemt meestal de aandacht voor de studiestof toe'
  4. 'Dit kan ik wel elke dag tegen mij zelf zeggen. Laat ik nu maar eens beginnen.'
Hoe is dat bij jou?
Hoe is jouw zelfinzicht?       zwak sterk
3. Ontwikkel realistische opvattingen over uitstellen en de aanpak hiervan.
Met de Uitsteltest en de studievragenlijst Smart kan je een overzicht krijgen van sterke en zwakke punten in vergelijking met medestudenten. Daar kan je dan rekening meehouden. Het afleren van geregeld uitstellen zal gepaard gaan met vallen en opstaan. Besef dat van te voren en denk niet dat alle inspanning vergeefs is als het een keer niet lukt.

Pas op voor pseudo-verklaringen van uitstellen als 'Ik ben nu eenmaal slap / lui / zwak/ niet gediciplineerd'. Deze verklaringen zijn een 'verschrikkelijke vereenvoudiging' van een complexe situatie en helpen je niet het probleem aan te pakken. Sterker nog, met dit soort versimpelingen zet je jezelf vast. Zo ben je kennelijk en daar is niets aan te doen.

Hoe is dat bij jou?
Hoe realistisch zijn jouw opvattingen?       zwak sterk
4. Ontwikkel vaardigheden
Vul de Checklist voorbereiding tentamen in om jouw sterke en zwakke punten te verhelderen. De studievragenlijst Smart geeft je o.a. aanwijzingen hoe goed je bent in time management en strategisch studeren.
Vergroot zonodig jouw vaardigheden op het punt van studeren, time management en tentamen doen. Lees daarvoor het korte Studeren voor Dummies (en voor serieuze studenten). Raadpleeg zonodig de algemene website Studieondersteuning voor informatie en advies. Volg een training of maak een afspraak met een studentenbegeleider (docent, studieadviseur, mentor, studentenpsycholoog, deskundige in studievaardigheden).
Hoe is dat bij jou?
Hoe zijn jouw vaardigheden?       zwak sterk
5. Voorkom verder uitstellen
Probeer de negatieve effecten van voorafgaand uitstellen zo goed mogelijk te corrigeren, want een taak wordt anders steeds sterker beladen met schaamte en hulpeloosheid. Je bent bijvoorbeeld een afspraak met een docent om een paper in te leveren niet nagekomen. Je durft daarna die docent niet meer onder ogen te komen. Maar daardoor wordt het inleveren van de paper nog meer uitgesteld. Voorkom een vicieuze cirkel waarbij uitstel tot nog meer uitstel leidt.
Stel een nieuw en zeer doordacht werkplan op en raadpleeg de website Studieondersteuning voor informatie en advies. Maak zonodig een afspraak met een docent. Als je een aantal afspraken niet bent nagekomen, dan kan een verontschuldiging hiervoor passend zijn. Een eventuele spanning in de werkrelatie neemt hierdoor af. Meer in het algemeen gesteld: probeer het kontakt met de studie te handhaven of te herstellen.
Soms zit er niets anders op dan niet alleen voor jezelf, maar ook voor anderen te erkennen dat het niet zo goed gaat met je studie. Een 'goed gesprek' met vrienden/vriendinnen, partner en ouders is dan ook soms onvermijdelijk. Verzwijgen van slechte studieresultaten kan een dermate zware last worden dat studeren bijna onmogelijk wordt en steeds wordt uitgesteld.
Tegen zo'n gesprek kan je wel eens zo opzien, dat je het steeds uitstelt. Kijk dan eens bij gesprekstechniek om het toch maar zo goed mogelijk aan te pakken.
Hoe is dat bij jou?
Hoe goed ben jij in voorkomen van verder uitstellen?       zwak sterk
6. Ontwikkel zelfbekwaamheid
Het aanpakken van een taak staat in verband met de overtuiging dit met succes te kunnen doen. Dat geldt ook voor het aanpakken van uitstellen. Het beeld dat je van jezelf hebt heeft sterke invloed op je gedrag. In dit verband wordt gesproken van het beeld van 'waargenomen zelfbekwaamheid'.
Het beeld dat je van jezelf hebt kan gebaseerd zijn op typeringen van anderen (ouders, onderwijzers, docenten, enz.). Soms zijn dat opmerkingen van lang geleden. Als dit maar vaak genoeg tegen jou gezegd is dan heeft dat effect op je. Je gaat geloven dat je zo bent en dan ga jij je er ook naar naar voelen en gedragen.
typering effect
1 'Jij bent altijd zo chaotisch' Ongeordend gedrag als dat niet zo handig is
2 'Je kunt het wel, maar je moet wat harder werken' Te laat beginnen, onvoldoendes halen en toch er van overtuigd zijn dat je het best kunt
3 'Jij bent echt een mavo-kindje' Onzeker voelen over jezelf
4 'Je bent net als je vader, die stelt ook alles uit' Uitstellen als het in je nadeel is
Probeer deze echo's van vroeger van je af te schudden en corrigeer deze. Voorbeelden hiervan zijn
  1. Kennelijk ben ik een flexibel persoon en dat kan een bron van creativiteit zijn. Ik moet er wel een beetje mee oppassen als dat in mijn nadeel is en leren mijn aandacht te richten op voor mij belangrijke zaken
  2. Ik kan het, laat ik het dan maar doen
  3. Ik heb al veel intellectuele prestaties geleverd anders zou ik niet hier zitten. Iemand heeft zich kennelijk behoorlijk vergist.
  4. Ik ben een apart persoon en geen kloon van mijn vader. Had mijn moeder soms via mij iets aan mijn vader te zeggen?
Ook jouw leergeschiedenis in verband met presteren heeft invloed op je zelfbeeld. Wie bijvoorbeeld op grond van vroegere teleurstellingen niet gelooft in staat te zijn tot iets, zal daar niet aan beginnen of er bij tegenslag snel mee ophouden. Als je bijvoorbeeld jezelf ziet als iemand 'met geen enkele zelfdiscipline' en daarbij zegt 'ik ben nu eenmaal zo', dan wordt het op tijd opleveren van een opdracht bijna onmogelijk.
Waargenomen zelfbekwaamheid (om uitstel aan te pakken) staat in wisselwerking met het stellen van haalbare (sub)doelen enerzijds en met behalen van prestaties en daar realistisch over nadenken anderzijds. In de figuur is dit in de vorm van een driehoek weergegeven om te laten zien dat deze punten elkaar onderling beïnvloeden.

Zelf-bekwaamheid op een specifiek gebied

Prestaties op dat gebied Concrete, haalbare (sub)doelen

Wie zichzelf als zelfbekwaam op een bepaald gebied ziet zal een taak met een goede doelstelling aanpakken en daardoor de kans op succes vergroten. Dit zal weer bijdragen tot de overtuiging dit soort taken aan te kunnen.

  • Wie problemen op dit punt kent, kan het beste beginnen met het opstellen van concrete, haalbare (sub)doelen. Maak een goed plan van aanpak en voer het uit.
  • Ontwikkel tevens realistisch opvattingen over geleverde prestaties. Je hebt bijvoorbeeld al een hele opleiding achter de rug. Hoe is je dat gelukt? Met alleen geluk (nee, dat is niet erg realistisch), of spelen intelectuele capaciteiten (ja, dat kan niet anders; dat is een constante factor) en inzet (ja, dat kan niet anders; inzet kan wisselen en daar heb je invloed op) ook een rol?
  • Hoe is dat bij jou?
    Hoe is je geloof in jouw zelfbekwaamheid?       zwak sterk
     
    Studentenpsychologen - Universiteit Leiden